Veteriner Hekimlerin Sorumluluğu ve Hukuki Yükümlülükleri
Günümüzde hayvan hakları ihlalleri hem sıklık hem de ciddiyet açısından artış göstermektedir. Bu durum, veteriner hekimlerin sorumluluğu konusunun hukuki boyutunu daha görünür hale getirmiştir. Hayvanlara yönelik tıbbi müdahalelerin denetimi, yasal düzenlemelerin geliştirilmesi ve uyuşmazlıkların adil çözüme kavuşturulması gerekliliği ön plana çıkmaktadır.
Hayvanlara Yapılan Müdahalelerin Hukuki Zeminleri
Hayvanlar, hukuk sistemimizde tartışmalı bir statüye sahiptir. Genel kabul, fiilî hâkimiyet kurulabilen, kişisel özellik taşımayan ve sınırları belirli olan hayvanların hukuken “eşya” olarak değerlendirilebileceği yönündedir. Bu kabul, hayvanlara yönelik tıbbi müdahalelerde veteriner hekimlerin sorumluluğu açısından belirleyici rol oynar.
Mevcut düzenlemelere göre hayvanlar aynî hak konusu olabildiğinden, bir veteriner hekimin uyguladığı tedavi sonucu oluşabilecek zararlar çeşitli hukuki sorumluluk başlıkları altında incelenir.
Veteriner Hekimlerin Hukuki Sorumluluğu Nasıl Doğar?
Veteriner hekimler, mesleklerini icra ederken etik ilkeler doğrultusunda hareket etmekle yükümlüdür. Meslek Etiği Kurallarına göre “yararlılık”, “zarar vermeme”, “adalet” ve “özerklik” ilkeleri temel alınır. Bu ilkeler, hekim ile hayvan sahibi arasında bir sözleşme bulunmasa dahi uygulanır.
Eğer sözleşme geçerli değilse ya da hiç yoksa, hekim tarafından yapılan tıbbi müdahale sonucunda ortaya çıkan zararlar; haksız fiil, vekaletsiz iş görme, adam çalıştıranın sorumluluğu veya sözleşme öncesi sorumluluk hükümlerine göre değerlendirilebilir. Zararın meydana gelmesi halinde maddi ve manevi tazminat talepleri gündeme gelebilir.
Veteriner Hekimlikte Malpraktis ve Tazminat Sorumluluğu
Veteriner hekimin bilgi eksikliği, dikkatsizlik ya da ilgisizlik nedeniyle hayvanın zarar görmesi, “malpraktis” yani hatalı tıbbi müdahale olarak tanımlanır. Bu tür bir müdahaleyle, ek tedavi masraflarından defin giderlerine kadar çeşitli maddi zararların doğması mümkündür. Ayrıca, hayvandan elde edilen gelirin kaybı da maddi tazminat kapsamına girer.
Hayvan sahibinin, yaşadığı acı ve elem doğrultusunda manevi tazminat talep etme hakkı vardır. Bu taleplerin geçerli olabilmesi için, hekimin özen yükümlülüğünü ihlal etmiş olması ve müdahale ile zarar arasında doğrudan bir illiyet bağının bulunması gerekir.
Cezai Sorumluluk Boyutu
Veteriner hekimlerin sorumluluğu sadece hukuk alanında değil, ceza hukuku bağlamında da gündeme gelebilir. Hayvanları eşya olarak gören yaklaşım kapsamında, TCK’nın151. maddesi uyarınca “mala zarar verme” suçu oluşabilir.
Diğer yandan, kamu görevi niteliği taşıyan durumlarda TCK m. 257 kapsamında “görevi kötüye kullanma” suçu da uygulama alanı bulacaktır. Ayrıca, 7332 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu da konuya ilişkin uygulanabilecektir. Buna göre ev hayvanına yönelik işkence ya da acımasız davranışta bulunan veteriner hekimler kanun kapsamında cezalandırabilecektir. Bu kanunda düzenlenen ceza altı aydan üç yıla kadar hapis cezasıdır.
Disiplin Sorumluluğu ve Şikayet Süreci
Veteriner hekimlerin hatalı uygulamaları, sadece yargı yoluyla değil, meslek örgütlerini de ilgilendirmektedir. Konuyla ilgili Türk Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği’nde düzenlemeler bulunmaktadır. Buna göre Merkez Konseyi veya ilgili Veteriner Hekimler Odası, yapılan şikayetler doğrultusunda soruşturma başlatabilmektedir.
Oda Haysiyet Divanı’nın, yürütülen soruşturma sonucunda ilgili hekime disiplin cezası vermesi mümkündür. Bu yaptırımlar, veteriner hekimlerin mesleki etik ilkelerine uygun hareket etmelerini sağlamaya yöneliktir.
Sonuç ve Değerlendirme
Hayvanlara uygulanan tıbbi müdahaleler sonucunda doğabilecek zararlar, hem hukuki hem de cezai sorumluluklar doğurabilir. Veteriner hekimlerin sorumluluğu, yalnızca meslek etiği kurallarıyla sınırlı kalmamakta; borçlar hukuku, ceza hukuku ve disiplin hükümleri çerçevesinde de değerlendirilmektedir. Bu bağlamda hayvan haklarının etkin korunması açısından yasal düzenlemelerin yapılması önem arz etmektedir.
Büromuz, uzun yıllardır Veteriner Hekimlere hukuki destek sunmaktadır. Konuyla ilgili bizimle iletişime geçebilirsiniz.