Türk Medeni Kanunu’nda Tazminat ve Nafaka
Türk Medeni Kanunu‘nda; tedbir,yoksulluk,iştirak ve yardım olmak üzere dört tür nafaka kavramı düzenleme alanı bulmuştur.
Boşanma halinde tazminata ve nafakaya ilişkin hükümler ise aynı kanunun 174 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.
Nafaka Kavramı ve Amacı
Nafaka kavramı, genel olarak eşlerin birbirine destek olması yükümlülüğünden kaynaklanmaktadır. Eşlerin birbirine desteği, evlilik birliğinin temelini oluşturan unsurlardan biridir. Destek ifadesi manevi desteği kapsadığı gibi maddi desteği de gündeme getirebilir.
Kişiye bağlı bir hak olan nafakanın temelinde yatan düşünce; dayanışmanın ışığında destekten yoksun kalacak eşin mağduriyetinin nispeten giderilmesidir. Bu düşünce göz önünde tutulduğunda : Boşanma sebebiyle ekonomik olarak kayba uğrayacak olan veya yoksulluğa düşecek olan eşin,diğer eşten daha kusurlu olmaması durumunda mahkemece ekonomik kayba uğraması söz konusu olan eş lehine nafaka verilmesine karar verilebilir.
Boşanma Davalarında Maddi ve Manevi Tazminat
Mevcut menfaati veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir.Tarafın uygun bir maddi tazminat isteyebilmesi kusursuz olması veya daha az kusurlu olması halinde mümkündür.
Boşanmaya sebep olan olaylar sebebiyle kişilik hakkı saldırıya uğramış olan taraf,diğer tarafın kusuru bulunduğu takdirde manevi tazminat olarak uygun bir para ödenmesi isteyebilir.
Nafaka Kavramı ve Türleri
Yoksulluk Nafakası Kavramı
Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaksızın,kusuru karşı taraftan daha ağır olmayan ve boşanma sebebiyle yoksulluğa düşecek taraf, geçimi için karşı taraftan süresiz olarak nafaka talep edebilir. Bu durumda talep edilen nafaka mali güçle orantılı olmalıdır.
Yoksulluk nafakası evlilik birliğinin devam etmeyecek olması sebebiyle ekonomik kayba uğrayacak eşin lehine diğer eşe yüklenen nafakadır.
Yargıtay’ın yerleşik içtihadına göre yoksulluk nafakasından feragat eden taraf daha sonradan yoksulluk nafakası isteyemeyecektir.
İştirak Nafakası Kavramı
İştirak nafakası, velayet hakkı kendisine verilmemiş olan eşin, boşanma, butlan veya ayrılık durumlarından kaynaklanan çocuğun bakım ve eğitim masraflarına mali gücüne göre katılma yükümlülüğüdür.
Türk Medeni Kanunu madde 182/2’ye göre, velayet hakkı kendisine verilmeyen eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine mali gücü oranında katkıda bulunmakla yükümlüdür.
Tedbir Nafakası
Tedbir nafakası, boşanma sürecinde eşlerin maddi zorluk yaşamamaları için mahkeme tarafından alınan geçici bir tedbirdir. Aynı şekilde, boşanma veya ayrılık davası devam ederken, müşterek çocuk için velayet geçici olarak kendisine bırakılan eşe ödenmek üzere tedbir nafakasına hükmedilebilir.
Yardım Nafakası Kavramı
Yardım nafakası, aile bireylerini yoksulluk ve düşkünlükten kurtarmaya ilişkin bir nevi sosyal yardımlaşma olup, ahlak kuralları ile geleneklerin zorunlu kıldığı bir ödevdir. Aile bağlarının herhangi bir nedenle zayıflamış olması da yükümlülüğü ortadan kaldıran bir neden olarak düzenlenmemiştir.
Tazminat ve Nafakanın Ödenme Biçimi
Tazminatta kusura dayalı bir tespit yapılır.Kusur olmadan tazminat ödemeye yükümlü olmak mümkün değildir.Fakat nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz.Nafaka talep eden tarafın ise kusurunun olmaması veya karşı taraftan çok kusurlu olmaması önem taşır.
Maddî tazminat ve yoksulluk nafakasının toptan veya durumun gereklerine göre irat biçiminde ödenmesine karar verilebilir.
Belirtilmelidir ki manevî tazminatın irat biçiminde ödenmesine karar verilemez.
İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafaka bazı hallerde kendiliğinden kalkar.
Bu haller : Alacaklı tarafın yeniden evlenmesi veya taraflardan birinin ölümüdür.
Alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi halinde mahkeme kararıyla irat şeklinde verilen maddi tazminat veya nafaka kaldırılır.
Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.
İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini istem üzerine karara bağlanabilir.
Nafaka Davalarında Yetkili Mahkeme
Boşanmadan sonra açılan nafaka davalarında yetkili mahkeme, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir.
Birikmiş Nafaka Alacaklarında Zamanaşımı
Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
Birikmiş nafaka alacağına ilişkin davada zamanaşımı süresi 10 yıldır.