Miras veya terekenin mirasçılara geçmesine rağmen terekede yer alan mal ve haklar üzerinde mirasçıların tasarrufta bulunabilmeleri için, bunların mirasçılık sıfatlarının miras hukuku uyarınca ispat edilmesi gerekir. Mirasçıların mirasçılık sıfatlarını ispat etmelerine ve bu sıfatla terekede yer alan mal ve haklar üzerinde tasarrufta bulunmalarına hizmet eden bir belgeye ihtiyaç vardır. Mirasçılık belgesi veya eski ifadeyle veraset ilamı Türk Medeni Kanunu‘nun 598. maddesinde düzenlenmiştir. Madde; mirasçılara, bu amaçla başvurmaları halinde sulh hukuk mahkemesince veya noterlik tarafından mirasçılık belgesi adı verilen bir belge verileceğini öngörmektedir.
1. Mirasçılık belgesi
Madde 598- “ Başvurusu üzerine yasal mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh mahkemesince veya noterlikçe mirasçılık sıfatlarını gösteren bir belge verilir.
Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir.
Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.
Ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dava hakkı saklıdır.”
Mirasçılık Belgesi Nedir?
Mirasçılık belgesi veya eski dilde veraset ilamı, hasım göstermeksizin sulh hukuk mahkemesinden istenen ve çekişmesiz yargılama sonunda verilen bir belgedir. Bu belge, adına düzenlenen kişi lehine mirasçılık hakkı yaratmayıp, o kişinin mirasçılığı bakımından sadece bir karine oluşturur. Mirasçılık belgesi, mirasçılık sıfatını ispat etmeye ve bu sıfatla terekede yer alan mal ve haklar üzerinde tasarrufta bulunmaya yarar.
Mirasçılık belgesi hakkında kanunumuzda yeterli hüküm bulunmaması, uygulamada zorluklar doğurmaktadır. Kanundaki bu boşluğun, Yargıtay içtihatlarıyla doldurulması yoluna gidilmektedir. Mirasçılık belgesi, maddi hukuk yönünden, adına düzenlenen kişinin miras hakkının varlığını kesin olarak tespit etmez. Mirasçılık belgesinin mirasçılık konusunda kesin bir hüküm oluşturmadığı, bunun geçersizliğinin her zaman ileri sürülebileceği, MK m. 598/III’te açıkça hükme bağlanmıştır. Bu nedenle, mirasçılık belgesi, aksi ispat edilinceye kadar, adına düzenlenmiş bulunan kişi veya kişilerin mirasçılığı lehine bir karine oluşturur.
Veraset İlamı Nedir?
Veraset ilamı, mirasçılık belgesinin eski dildeki karşılığıdır. Veraset ilamı, mirasçılık belgesiyle aynı anlamı taşımaktadır. Veraset ilamı çıkartmak için, mirasçılık belgesine ilişkin açıklamalarımızda olduğu gibi Sulh Hukuk Mahkemelerine veya Noterliklere başvurulması gerekmektedir.
Mirasçılık Belgesini Kimler Talep Edebilir?
TMK m. 598 uyarınca, mirasçılık belgesi, mirasçıların talebi üzerine verilir; mahkeme, kendiliğinden mirasçılık belgesi (veraset ilamı) veremez. Mirasçılık belgesi talep hakkı, yasal ve atanmış mirasçılara aittir. Ayrıca, vasiyet alacaklıları da, vasiyet alacaklısı olduklarını gösteren bir belgenin kendilerine verilmesini isteyebilirler (MK m. 595/II).
Yasal mirasçıların talebi üzerine mahkeme, miras bırakanın kayıtlı olduğu nüfus idaresinden miras bırakanın yakınlarının adlarını ve yakınlık bilgilerini istemekte, bu bilgilere göre saptadığı mirasçıları ve miras paylarını gösteren mirasçılık belgesini, bunu talep eden mirasçılara vermektedir.
Mirastan Feragat Eden Kişiler Mirasçılık Belgesi Alabilir Mi?
Mirasçılıktan çıkarılan, mirastan yoksun olan, mirası reddeden veya mirastan feragat etmiş bulunan kimseler, mirasçılık hakkına sahip olmadıkları için, mirasçılık belgesi isteyemezler. Bununla birlikte, kısmi çıkarma, kısmi ret veya kısmi feragat halinde, bu kişiler mirasçılık sıfatını tümüyle kaybetmediğinden, veraset ilamı alabilirler.
Mirasçılıktan çıkarılan veya mirastan yoksun olan kimsenin altsoyu miras hakkına sahip olduğundan, bunlar da mirasçılık belgesi isteyebilirler. Uygulamada mahkemeler, yasal mirasçının mirasçılık hakkının ispatı bakımından ayrıca iki tanık dinleyebilmekte, bu yapılmadan yasal mirasçıya mirasçılık belgesi vermeme yoluna gidebilmektedirler.
Atanmış Mirasçılar Veraset İlamı Alabilir Mi?
Atanmış mirasçılar da mirasçılık belgesi talep edebilirler. Ancak atanmış mirasçıların mirasçılık belgesi alabilmesi için bunların haklarına bir ay içerisinde itiraz edilmemiş olması gerekir.
Atanan mirasçıların haklarına, vasiyetnamenin şekle aykırılığı, miras bırakanın ehliyetsizliği, yapılan kazandırmanın saklı pay kurallarını ihlâl ettiği şeklinde çeşitli itirazlarda bulunulabilir. İtirazı, yasal mirasçılar veya daha eski tarihli bir ölüme bağlı tasarruftan dolayı hak sahibi olduklarını iddia eden kimseler ileri sürebilirler. Birden çok mirasçı bulunması halinde içlerinden birinin dahi itiraz etmesi yeterlidir. Bu durumda, atanmış mirasçılara mirasçılık belgesi verilmez. Atanmış mirasçıların, haklarını elde etmeleri için miras sebebiyle istihkak davası açmaları gerekir.
İtiraz herhangi bir şekle tabi olmayıp yazılı veya sözlü şekilde yapılabilir. İtiraz süresi, atanmış mirasçının, mirastaki hakkının kendisine tebliği tarihinden itibaren başlar. Bu nedenle, söz konusu sürenin başlama tarihinin, her mirasçı için ayrı ayrı hesaplanması gerekir.
Mirasçılık Belgesinin Hükmü Nedir? Veraset İlamının Hükmü Nedir?
Veraset ilamı, mirasçılık sıfatını gösteren ve lehine düzenlenen kişi bakımından mirasçılık karinesi oluşturan bir belgedir. Bu belge, miras hakkı yaratmayıp, yalnız onun ispatına yarayan TMK m.7’de belirtilen resmi bir belge niteliğindedir. İlâm hükmünde olmayan veraset ilamı, lehine düzenlenen kişi bakımından bir karine oluşturur ve aksi ispat edilene kadar bu kişi mirasçı kabul edilir.
Mirasçılık belgesi almış olan kişi, tereke alacaklarını talep ve tahsil etmek, terekede yer alan taşınmazların tapuya tescil işlemlerini ve bunun gibi diğer işlemleri yapma yetkisine sahip olur. Miras bırakanın parasını yatırdığı banka, bu parayı mirasçıya teslim etmek için veraset ilamı istemektedir.
Miras bırakanın parasının veya kıymetli evrak vb. değerlerinin bulunduğu banka, eski adıyla veraset ilamı olmaksızın bunları mirasçılara teslim etmemekte veya haklarında herhangi bir işlem yapmamaktadır. Aynı şekilde, tereke alacaklarının tahsili için mahkeme veya icra dairesine mirasçılık belgesiyle başvurulmakta; mirasçılığa bağlı herhangi bir hakkın korunması için mahkemeye başvurulduğunda, mirasçılık sıfatının ispatı aranmaktadır. Sosyal Sigortalar ve Emekli Sandığı gibi sosyal güvenlik kurumları, mirasçılık belgesi ibraz edilmedikçe, ölenin mirasçılarına dul ve yetim aylığı bağlamamaktadırlar.
Mirasçılık belgesi, taşınmazların mirasçı veya mirasçılar adına tapuya tescil edilmesi bakımından da önem taşımaktadır. Tapu Sicili Tüzüğünün 21/a maddesine göre, bir intikal işleminin yapılabilmesi için, mirasçılık belgesinin ibraz edilmesi gerekir. Terekede yer alan taşınmazların intikali için tapuya başvurulduğunda, tapu sicil memuru, mirasçılık belgesi olmadan mirasçılar adına tescil yapmamaktadır.
Mirasçılık Belgesi Hangi Kurumdan Alınır?
Eski adıyla veraset ilamı mahkemeden ya da noterden alınan bir belgedir. Veraset ilamı davada hasım gösterilmeksizin verilir ve çekişmesiz yargılama yoluna tabidir. Bu hususta tek bir mirasçının varlığı ve talebi yeterlidir. Ancak mirasçılık belgesinin değiştirilmesi veya iptali davaları çekişmeli yargıya dahil davalardır.
Mirasçılık belgesi verilmesi hakkındaki isteklerle, bu belgenin değiştirilmesi veya iptali davalarına sulh hukuk mahkemesi görevlidir. Eski adıyla veraset ilamı alınması davası miras bırakanın son ikametgâhı mahkemesinde açılabileceği gibi mirasçının bulunduğu yer mahkemesinde de açılabilir.
Ayrıca noterlere de Veraset ilamı alınması için başvurulabilir. Noterlerin yetkisi yönünden bir sınırlama bulunmamaktadır. Veraset ilamı kısa bir sürede alınabilir. Genelde mahkeme duruşmasız olarak veraset ilamını düzenler. Burada mahkeme genelde herhangi bir yazışma yapmaz.
Mirasçılık Belgesi İstemli Taleplerde Gerekli Belgeler Nelerdir?
Veraset ilamı istemli taleplerde gerekli belgeler; mahkemeye yazılacak olan talep dilekçesi, miras bırakının ölüm belgesidir. Ölüm belgesinin yurt dışında alınmış olması durumunda, yeminli tercümanlar tarafından tercüme edilmiş şekilde, noter onaylı ve Apostil şerhi ile birlikte Türkiye’deki mahkemeye sunulması gerekmektedir.
Noterler tarafından düzenlenecek veraset veraset ilamı taleplerinde, talep eden tarafından noterliğe kimlik belgesi ile müracaat etmesi yeterlidir. İlgili noterlik tarafından matbu başvuru formu alınır ve veraset ilamı düzenlenerek başvurucuya teslim edilecektir.
Mirasçılık belgesinin, mirasçıların talebi üzerine verileceği Kanunda açıkça belirtilmiştir; yani mahkeme kendiliğinden veraset ilamı veremez. Ayrıca yasal mirasçılar dışında, mirasçılık belgesini, miras bırakanın alacaklıları da, Yargıtay içtihatları uyarınca ve İcra İflas Kanunu’nun 94. Maddesine göre yetkili icra müdürünün bu hususta vereceği yetki ile mahkemeden talep edilebilir.
Mirasçılık Belgesi Verilmesine İtiraz Mümkün Müdür?
Mirasçı atanan veya lehine vasiyette bulunulan kişinin veraset ilamı talep etmesi üzerine diğer mirasçılara ve vasiyet alacaklılarına bu talep bildirilir. Bu bildirimden itibaren 1 ay içinde bu kişiler tarafından talepte bulunanın sıfatına itiraz etmezse talep edene veraset ilamı verilir.
Mirasçılık Belgesinin İptali veya Düzeltilmesi Davası Nasıl Açılır?
Veraset ilamı mahkeme tarafından çekişmesiz yargı yoluyla verildiğinden, davada taraf olmayan kişinin temyiz yoluna başvurma hakkı yoktur. Ancak, bu kişi, her zaman sulh hukuk mahkemesine başvurarak, mirasçılık belgesinin aksini iddia ve ispat etmek suretiyle, bu belgenin iptalini sağlayabilir (MK m. 598/III)
Bu davanın, iptali istenen mirasçılık belgesinde hak sahibi olarak görünen kişilere yöneltilmesi gerekir. İptal davası mirasçılar aleyhine açılır. Veraset ilamı almış olan bir mirasçı da, daha sonra bu belgede payların yanlış gösterildiği iddiasıyla diğer mirasçıları hasım göstererek dava açabilir.
Mirasçılık belgesinin iptali yerine, bunun düzeltilmesi de talep ve dava edilebilir. Gerek iptal, gerek düzeltme talebinde, mirasçılık belgesinin doğru olmadığı, bazı mirasçıların gizlendiği veya mirasçılık belgesinde yer almadığı gibi hususlar, her türlü delille ispat edilebilir.
İptal edilen veraset ilamına göre yapılmış olan tapu sicil kayıtlarının düzeltilmesi için MK m. 1025 uyarınca dava açmak gerekir. Ancak, üçüncü kişilerin iyiniyetle kazanmış oldukları haklar saklıdır (MK m. 988, m. 1023).
Mirasçılık belgesindeki hata nüfus kayıtlarındaki bir yanlışlıktan ileri geliyorsa, önce nüfus kayıtlarının düzeltilmesi gerekir. Nüfus kayıtları düzeltilmeden, tanık beyanlarına dayanılarak mirasçılık belgesinde değişiklik yapılamaz.
Mirasçılık Belgesi veya eski adıyla veraset ilamı çıkartmak için veya çıkartılmış olan mirasçılık belgelerinin iptali için dava açmak için Altınkan Hukuk Bürosu ile irtibata geçebilirsiniz.