İptal Davaları

İptal davaları , İdare Hukuku'ndaki iki temel dava tipinden biridir. İdare Hukuku'nda, idarenin hukuka aykırı işlemlerine karşı açılabilecek davalar temel anlamda iptal davaları ve tam yargı davaları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İptal davaları, idarenin hukuka aykırı işlemlerinin iptal edilerek idareyi hukuka uygun işlem yapmaya mecbur eden dava türleridir.

İdareye karşı açılan iptal davaları, idarenin işleminin yetki, sebep, şekil, konu ve amaç yönünden hukuki denetime tabi tutulmasını sağlar ve bu şekilde yapılan idari işlemin hukuka uygun olup olmadığının İdare Mahkemesi veya diğer mahkemeler yoluyla belirlenmesini sağlar. İptal davası sonunda verilecek olan karar, hukuka aykırı olan işlemi ortadan kaldıracak ve hukuka aykırı işlemi nedeniyle hakları zayi olan vatandaşın hakkına kavuşabilmesi sağlanacaktır.

İdari işlemin türüne göre iptal davalarının açılacağı mahkeme farklılık gösterebilecektir. Nitekim iptal davalarının; İdare Mahkemesi, Vergi Mahkemesi, Bölge İdare Mahkemesi ve Danıştay'da açılabilmesi mümkündür.

Kanunlarla İdari kurumlara tanınan bir kısım takdir yetkilerinin iptal davası yoluyla bertaraf edilmesi mümkün değildir. Ancak kanunların takdir yetkisi tanımadığı veya tanınan takdir yetkisinin hukuka aykırı olarak kullanıldığı durumlarda, İdarenin işlemi iptal davası yoluyla iptal edilebilmektedir.

Nitekim iptal davasına konu olabilecek olan husus, doğrudan idarenin hukuka aykırı bir işlemi olabileceği gibi, vatandaş tarafından yapılması talep edilen bir işlemin idare tarafından reddedilmesi halinde de bu red kararının iptali için mahkemeye başvurmak mümkündür. Red kararının iptali neticesinde idare söz konusu işlemi yapmaya mecbur kalacaktır. Vatandaşların idareye başvuruları aşamasında idare sessiz kalırsa ve doğrudan bir red kararı açıklamasa dahi, kanunda öngörülen belirli sürenin sonunda cevap vermeyen idare vatandaşın başvurusunu reddetmiş sayılacaktır. Bunun üzerine red kararının iptali için dava açılması mümkün olup, idarenin hukuka uygun işlem tesis etmesi adına iptal davaları oldukça önem arz etmektedir.